Yêu cầu dự báo đến năm 2020 cần 33,6 triệu m2 nhà ở cho 4,2 triệu người. (Hiện đang triển khai 59 dự án nhà ở công nhân khu công nghiệp với quy mô 66.950 căn hộ đáp ứng khoảng 30-40 vạn người).

Do khoảng cách giữa cung và cầu còn rất lớn nên tại đô thị đang có 284.000 hộ đang sống trong nhà ở thiếu kiên cố và đơn sơ, số nhà ở dưới 30m2 (dưới 7m2/người) là 1.131.000 căn hộ, công nhân khu công nghiệp đa số đều phải ở thuê nhà trọ của tư nhân trong điều kiện hầu hết chật hẹp, điều kiện vệ sinh môi trường không đảm bảo. Điều đó đã ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, đời sống của người lao động.

Theo ông Trần Ngọc Hùng - Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam, để có thể đẩy mạnh phát triển nhà ở đáp ứng yêu cầu của hàng triệu người lao động thu nhập thấp tại đô thị và khu công nghiệp cần có các cơ chế chính sách ổn định, lâu dài, từng bước triển khai giải pháp tổ chức thực hiện.

Tuy nhiên, thời gian qua, quá trình triển khai nhà ở cho người thu nhập thấp tại đô thị còn nhiều vấn đề bất cập. Cụ thể, các thủ tục quy trình được cấp phép nhà ở xã hội còn rất phức tạp, kéo dài, lợi nhuận lại không cao, nhà đầu tư mất tính tự chủ. Vì vậy chưa hấp dẫn các nhà đầu tư, tỷ trọng nhà ở xã hội do doanh nghiệp đầu tư còn rất ít.

Mặt khác, giá thành khi bán vốn dĩ theo quy định phải được cơ quan có thẩm quyền xem xét quyết định bởi lẽ nhà đầu tư luôn có ý muốn tăng cao giá thành xây dựng, giá phân bổ kinh phí đền bù giải phóng mặt bằng, kinh phí xây dựng hạ tầng, chi phí khác… dẫn đến cơ chế “xin – cho”, thủ tục phức tạp kéo dài. Chưa kể, nhà đầu tư luôn muốn có giá thành có lợi nhuận cao nhất, trong khi quy định chỉ được lãi suất 10%.

Vì vậy, ông Hùng cho rằng cơ quan quản lý nhà nước phải có những quy định chi tiết định mức kinh tế kỹ thuật nhằm đảm bảo quyền lợi của nhà đầu tư cũng như của đối tượng được mua nhà.

Ngoài ra, sự chênh lệnh giá với nhà ở thương mại do được hưởng ưu đãi dẫn đến dễ nảy sinh tiêu cực trong phân phối, không đúng đối tượng đòi hỏi sự kiểm tra giám sát nghiêm ngặt cũng như tình trạng mua đi bán lại mặc dù có quy định sau 5 năm mới được quyền chuyển nhượng nhưng trong thực tế họ lách luật bằng giấy viết tay, cho ở nhờ…
Vì vậy, ông Trần Ngọc Hùng đề xuất cần nghiên cứu thay đổi phương thức đầu tư nhà ở xã hội hoàn toàn theo cơ chế thị trường và nhà nước tập trung hỗ trợ trực tiếp cho người mua; Nhà nước không miễn giảm bất cứ một khoản nào.
Doanh nghiệp hoàn toàn đầu tư dự án như nhà ở thương mại nhưng phải dành tỷ lệ % (20-50% tùy từng dự án) theo quy hoạch để xây dựng nhà ở giá rẻ với diện tích 25 - 45m2 căn hộ, vật liệu xây dựng thông thường, chất lượng đảm bảo an toàn cho người sử dụng.

Toàn bộ khoản thu được (mà trước đây được miễn giảm) nhà nước đưa vào quỹ phát triển nhà ở xã hội (cùng với các khoản tài chính do ngân sách nhà nước cấp) để trực tiếp hỗ trợ cho người thu nhập thấp (thông qua hình thức trả góp đến 20 năm lãi suất thấp do Ngân hàng chính sách hoặc quỹ phát triển nhà tổ chức cho vay hoặc bù lỗ lãi suất cho Ngân hàng thương mại. Người thu nhập thấp khi mua nhà, trả góp được hưởng lãi suất thấp (0,5-1%) như hiện đang áp dụng ở nhiều nước trên thế giới.

Mai Hoa - (Theo Báo Lao Động, Trí thức trẻ)