Cục quản lý cạnh tranh - VCA (Bộ Công thương) vừa có báo cáo đánh giá pháp lý một số nội dung trong hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung đối với dịch vụ phát hành thẻ ghi nợ nội địa và ngân hàng điện tử của ngân hàng theo quy định của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Theo phản ánh của VCA, thời gian gần đây, người tiêu dùng (NTD) – những người tham gia giao dịch, sử dụng các dịch vụ của ngân hàng (NH) – ngày càng bất bình và phàn nàn về dịch vụ của các ngân hàng.

Cụ thể là việc thu phí sử dụng thẻ ghi nợ nội địa (ATM) một cách vô lý, không thể rút tiền tại các điểm giao dịch tự động của ngân hàng, bị thu phí mà không hề được thông báo khi sử dụng dịch vụ NH điện tử…

Để tham gia sử dụng các dịch vụ NH nêu trên, khách hàng chỉ cần điền thông tin vào các mẫu hợp đồng được in sẵn do NH cung cấp. Hầu hết khách hàng không ý thức được rằng mình đang tham gia giao kết một hợp đồng với NH để sử dụng dịch vụ của họ.

Chính vì thế NTD – một cách chủ quan - đã đặt bút ký, đồng ý với các điều khoản quy định của NH đưa ra.

Dưới góc độ pháp luật về bảo vệ NTD, khách hàng chính là NTD tham gia giao dịch và sử dụng các dịch vụ của NH thông qua việc ký kết hợp đồng như một giao dịch dân sự.

Tuy nhiên, khi NH giao kết với NTD về việc sử dụng các giao dịch và các dịch vụ của NH đều thể hiện dưới dạng hợp đồng mẫu và/hoặc điều kiện giao dịch chung.

Theo VCA, xuất phát từ điều này, những cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức xã hội bảo vệ NTD cần kiểm soát, tiếp nhận để giải quyết những khiếu nại của NTD khi họ luôn luôn bị lép vế trước những yêu sách và cách hành xử của ngân hàng khi tham gia giao kết với NTD.

Một trong những điểm chưa phù hợp điển hình nhất là cỡ chữ in trên các tờ hợp đồng. Hầu hết các hợp đồng của ngân hàng đều in chữ rất nhỏ so với quy định (cỡ chữ tối thiểu là 12), trình bày chữ dày đặc gây tức mắt, khó đọc. Thêm nữa, nền giấy và màu mực trên hợp đồng có khi không tương phản nhau càng hạn chế sự tập trung để ý câu chữ trong hợp đồng của người đọc.

Bên cạnh đó, nhiều hợp đồng còn sử dụng hàng loạt các thuật ngữ bằng tiếng nước ngoài mà không giải thích, viết tắt khiến người đọc khó luận giải và trình bày rườm rà, khó hiểu khiến người đọc không hiểu rõ, hiểu đúng và không đủ kiên nhẫn đọc hết hợp đồng. Người tiêu dùng chỉ có một lựa chọn hoặc là đồng ý ký hợp đồng để tham gia sử dụng dịch vụ của ngân hàng hoặc không đồng ý ký thì thôi.

Hợp đồng mẫu cũng chưa quy định chưa phù hợp về thông tin của NTD. Có thể dẫn chứng một số ví dụ như ngân hàng có quyền thu thập thông tin về Chủ thẻ từ các tổ chức, cá nhân khác hoặc yêu cầu chủ thẻ cung cấp đầy đủ các thông tin và các tài liệu cần thiết; Yêu cầu khách hàng cung cấp các thông tin, văn bản... theo yêu cầu...

Đáng lưu ý, NH được quyền tự động trích nợ tài khoản khách hàng sử dụng trong Dịch vụ để thanh toán cho các hóa đơn mà khách hàng mua hàng hóa hoặc sử dụng dịch vụ với các nhà cung cấp mà khách hàng tham gia mà không cần thông báo…

Trước những thắc mắc của người tiêu dùng, để thống nhất về mặt quản lý nhà nước, Cục QLCT cho biết đã làm việc với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đưa ra chương trình hành động bảo vệ người tiêu dùng trong việc sử dụng những dịch vụ tài chính, ngân hàng. Bên cạnh đó, Cục QLCT cũng làm việc với Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam để đồng hành trong dự án hỗ trợ minh bạch tài chính trong hoạt động ngân hàng tại Việt Nam.

Trong thời gian tới, Cục QLCT sẽ tham mưu, đề xuất bổ sung một số dịch vụ ngân hàng vào danh mục hàng hóa, dịch vụ thiết yếu phải đăng ký hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung theo sự điều chỉnh của Quyết định 02/2012/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Thế Anh (Tổng hợp)