Tài nguyên “chảy máu”…

Từ huyện Bắc Quang chạy dọc Sông Lô đến Tp. Hà Giang (Hà Giang) chúng tôi bắt gặp rất nhiều tàu hút cát và bến bãi tập kết, kinh doanh cát trái phép. Được biết, các bãi tập kết cát này tồn tại từ rất lâu như: Doanh nghiệp Tiến Sơn, hộ ông Oánh, ông Cương, ông Hùng xã Đạo Đức, huyện Vị Xuyên; hộ ông Mai Tiến Phương – Tp. Hà Giang và hộ ông Hoàn, Huy, Thịnh ở TT. Vĩnh Tuy, huyện Bắc Quang.

Ngày 17/6, có mặt tại thị trấn Vĩnh Tuy (huyện Bắc Quang) tại đây có 3 bãi tập kết cát nằm cạnh quốc Lộ 2, cát được tập kết về bãi khá nhiều, dưới Sông Lô là đội tàu đang đợi tới lượt mình được giải phóng cát, phía xa các tàu hút vẫn cắm vòi xuống sông và gầm rú vang cả một vùng. Ông Đặng Xuân Bích, Phó Chủ tịch TT. Vĩnh Tuy cho hay: Thị trấn đã phối hợp với cơ quan liên ngành huyện Bắc Quang đã lập biên bản, tịch thu tang vật và đang đợi UBND huyện ra quyết định xử phạt. Thị trấn không có quyền hạn nhiều, nên chúng tôi chỉ dừng lại ở việc nhắc nhỡ và tuyên truyền là chính.

Khi chúng tôi hỏi, các bãi tập kết cát này không phép, nằm cạnh QL2 quá nguy hiểm cho phương tiện đi lại? Ông Bích thừa nhận: Anh nói đúng, tai nạn xảy ra là rất cao. Tuy nhiên, Thị trấn cấm họ hoạt động nhưng chỉ được hôm trước, hôm sau lại đâu vào đó, vừa rồi tôi có điện lên huyện báo cáo tình trạng các hộ này lại tái diễn hoạt động tập kết cát và kinh doanh cát nhưng huyện chưa trả lời gì!

Dọc lên xã Đạo Đức (huyện Vị Xuyên) phóng viên không khỏi giật mình bởi số lượng bãi cát trái phép, lượng tàu hút nhiều như “nấm mọc sau mưa”. Tại Doanh nghiệp tư nhân Tiến Sơn, bà quản lí bãi tập kết cho biết: Doanh nghiệp có phép khai thác cát dọc tuyến sông này, có cả giấy phép kinh doanh tập kết cát. Chúng tôi đề nghị được xem các văn bản pháp lý, tuy nhiên vị này từ trối.

Ông Nguyễn Minh Thắng, Phó Trưởng phòng TN&MT huyện Vị Xuyên khẳng định, huyện chỉ có HTX Hồng Hà là còn phép, còn lại là không có phép và không còn phép. Như vậy, người đại diện Doanh nghiệp Tiến Sơn khẳng định với phóng viên là có giấy phép khai thác cát và tập kết kinh doanh cát là nói cho vui. Không chỉ thể, Chủ doanh nghiệp này còn kéo thêm người nhà mở thêm một bãi tập kết cát trái phép ngay sát nách.

Quay lại việc tàu vô tư hút cát trên Sông Lô, đại diện Doanh nghiệp Tiến Sơn khẳng định: Khúc sông này chúng tôi được phép khai thác cát, nhà có 4 tàu đang hoạt động; trong đó, 2 đang cập dưới bến và 2 đang hút cát. Khi chúng tôi chỉ dưới Sông Lô hiện có rất nhiều tàu đang hút cát, vị này cho hay: Đó là tàu của người quen trong xã. Tại sao không xua đuổi để bảo vệ mỏ? Vị này vô tư trả lời: Chúng tôi có nhắc nhỡ, nhưng vì chỗ quen nhau cả nên kệ. Tuy nhiên, trên thực tế, Doanh nghiệp Tiến Sơn không có giấy phép khai thác cát trên Sông Lô, họ chỉ “nhận bậy” mà thôi. Đó cũng là nguyên nhân các tàu cát khác vào vị trí “tự nhận” của Doanh nghiệp Tiến Sơn khai thác cát “hồn nhiên” mà không có người quản.

 Ông Đoàn Công Oánh, Chủ một bãi cát trái phép ở xã Đạo Đức cho biết: Tôi mở bãi cát này là tạo công việc cho người nhà, hoạt động cũng khá lâu. Giải thích về việc đã bị UBND huyện Vị Xuyên xử phạt hành chính nhưng vẫn khai thác. Ông Oánh tâm sự: Do huyện xử lý không đồng bộ, không triệt để, dẫn đến bãi này hoạt động được thì bãi khác cũng vậy, tôi tranh thủ, nếu Huyện xử lý triệt để thì mình cũng chấp hành ngay. Vậy là lỗi do cấp trên thiếu kiên quyết, dung túng cho “cát tặc” hoành hành!

Lên đến Tp. Hà Giang, chúng tôi lại bắt gặp một bãi cát hoạt động trái phép hơn 2 năm nay, nhưng lạ thay không có cơ quản quản lý nào vào xử lý. Sau khi đóng giả đi mua cát cần có hóa đơn đỏ, người quản lý Mai Tiến Thanh trả lời: Bên em không có hóa đơn đâu, bán xe nào thu tiền trực tiếp xe đó, giá cát xây 70.000đ/m3, cát chát 150.000đ/m3. Thanh còn thừa nhận, gia đình có 2 tàu chuyên hút cát để phục vụ cho việc kinh doanh, ngoài ra còn tổ chức mua cát của nhiều tàu nữa và tất nhiên, bãi tập kết cát này không có phép!

Tiền vào túi ai?

Trong báo cáo kiểm tra các tổ chức, cá nhân khai thác cát, sỏi làm vật liệu xây dựng trên địa bàn huyện vị Xuyên, ngày 23/7/2015 của phòng TN&MT thì trên địa bàn huyện có 12 điểm khai thác, tập kết cát, sỏi vật liệu xây dựng trên dọc Sông Lô, trong đó có 8 cá nhân, 4 tổ chức, thì 11 tổ chức, cá nhân hoạt động trái phép.

Trong đó, riêng xã Đạo Đức có 3 cá nhân, 2 doanh nghiệp; thị trấn Vị Xuyên có 4 cá nhân; thị trấn Việt Lâm có 2 cá nhân. Chỉ duy nhất HTX Hồng Hà còn giấy phép. Trước đó, ngày 15/12/2015, UBND huyện Vị Xuyên đã ra Quyết định xử phạt hành chính đối với 9 cá nhân, tổ chức khai thác, tập kết cát trái phép, với tổng số tiền 54 triệu đồng.

Ông Lê Thanh Hải, Phó Chủ tịch UBND huyện Vị Xuyên cho biết: Huyện đã tiến hành lập biên bản xử phạt hành chính 9 tổ chức, cá nhân và đình chỉ hoạt động. Việc phóng viên phản ánh thực trạng trên chúng tôi sẽ cho kiểm tra ngay. Nói là làm, ông Hải đã chỉ đạo ngay trong chiều hôm đó, họp khẩn cấp với các cơ quan liên ngành để tìm giải pháp xử lý dứt điểm thực trạng trên. Kết quả như thế nào chúng tôi vẫn chưa được UBND huyện thông báo lại.

Ông Hải cũng thừa nhận thiếu sót trong thời gian qua và cho biết thêm: Một số xã đang đẩy mạnh xây dựng nông thôn mới, nên huyện cho phép một số cơ sở tập kết, kinh doanh cát phục vụ tại chỗ, bởi nếu mua cát bên ngoài thì giá đội lên rất cao. Vậy bến bãi nào, tàu hút cát nào được phép hoạt động thì UBND huyện Vị Xuyên phải báo cáo UBND tỉnh và khoanh định cụ thể, chứ không thể để tình trạng “loạn sới” như hiện nay.

Anh Mai Tiến Thanh, quản lý một cơ sở khai thác, tập kết cát trái phép (cạnh địa danh Gốc Gạo -pv) ở Tp. Hà Giang cho hay: Tồn tại không phép chúng tôi cũng khó khăn lắm, nhiều tổ chức ban ngành vào kiểm tra, mỗi lần như vậy chúng tôi lại phải chuẩn bị phong bì, ít thì một nhiều thì hai, ba triệu. Thâm nhập sổ “nam tào” ghi chép hàng ngày của cơ sở này phóng viên được biết doanh thu từ việc kinh doanh cát thấp nhất là 3 triệu/ngày và cao nhất hơn 6 triệu/ngày. Vậy là mỗi một tháng cơ sở này bỏ túi cả trăm triệu đồng mà không mất bất cứ đồng thuế nào cho Nhà nước, trong khi tài nguyên hàng ngày vẫn “cháy máu”.

Liên quan tới tình trạng khai thác và tập kết cát trái phép tại TT. Vĩnh Tuy (Bắc Quang), theo biên bản làm việc ngày 1/6/2016 của tổ công tác giữa Công an huyện Bắc Quang và UBND thị trấn Vĩnh Tuy. Tổ công tác đã tiến hành kiểm tra và phát hiện 4 cơ sở đang có hoạt động khai thác cát trên Sông Lô, khi kiểm tra thủ tục giấy tờ liên quan, 4 cơ sở không cung cấp được giấy phép khai thác hay bất cứ thủ tục nào liên quan nên tổ công tác đã lập biên bản tạm giữ toàn bộ công cụ, phương tiện có liên quan.

Nhiều người dân hoài nghi: Tài nguyên vẫn “cháy máu”, trong khi nhà nước không thu được một đồng thuế nào, vậy tiền chạy vào túi ai?! Phải có sự dung túng hoặc quản lý nhà nước yếu kém nên các tổ chức, cá nhân khai thác, tập kết và kinh doanh cát trái phép mới hoạt động công khai ở Hà Giang như vậy.

Đề nghị, UBND tỉnh Hà Giang chỉ đạo các cơ quan chức năng kiểm tra, xử lý nghiêm tỉnh trạng khai thác, tập kết cát trái phép trên toàn tuyến Sông Lô, đồng thời làm rõ trách nhiệm của chính quyền địa phương để xảy ra tình trạng khai thác cát trái phép mà không có biện pháp xử lý triệt để.

Báo Kinh doanh & Pháp luật sẽ thông tin tiếp về vụ việc.

Nhóm PVĐT