Cách nay 7 năm (cụ thể là vào ngày 1/12/2009) UBND Tỉnh Quảng Ninh đã có quyết đinh số: 4733/ UBND- GT1,về việc cho nạo vét luồng lạch, cũng từ lúc này mật độ các tầu, thuyền tải trọng lớn thay nhau ra vào bến Cồn Trụi (xã Minh Châu, huyện Vân Đồn, Quảng Ninh). Mục đích là đảm bảo thuận lợi cho hoạt động vận tải đường thủy, tăng năng lực lưu thông hàng hóa đối với các phương tiện thủy cập Bến Cồn Trụi.

Tuy nhiên, khi thấy có nhiều tàu, sà lan hút cát ở đây, ban đầu ai cũng thấy bất ngờ và bày tỏ thái độ vô cùng bức xúc. Từ tháng 5 năm 2015 liên tục xuất hiện nhiều tàu, sà lan trọng tải lớn hút cát liên tục quanh khu vực bãi Sá Sùng.

Chị Nguyễn Thị Hằng (một người dân đang sinh sống trên đảo) bức xúc: “Từ khi có quyết định cho khai thác cát để khai thông luồng lạch của UBND tỉnh, bà con trên đảo vô cùng lo lắng, nếu không dừng lại thì nguy cơ ảnh hưởng đến cuộc sống chúng tôi là rất lớn. Ngày nào cũng có tàu sà lan to thay phiên nhau nạo vét, hút cát cả ngày lẫn đêm. Chỗ lấy cát lại không đúng như trong quyết định của tỉnh, nhiều chỗ họ hút lại cạnh ngay khu vực bãi mồi (Sá Sùng –PV). Mặc dù tỉnh cũng đã có hướng dẫn cụ thể nhưng cứ đà này thì bãi mồi bị xóa sổ là rất lớn. Đơn giản cho dù hút xa bãi bồi đến đâu thì khi nước biển lên, xuống, cát chỗ cao sẽ bị sạt xuống chỗ vũng, cát trong bãi bồi sẽ bị chảy hết ra lạch. Trước kia bãi ồi có nhiều trương cát trắng nhưng giờ chỉ còn là lớp bùn trơ”.

Cùng chung nỗi bức xúc trên, bà Vũ Thị Ánh (người ở thôn thôn Tiền Hải)  không khỏi xót xa: “Từ khi sà lan nó hút cát bãi mồi xuất hiện nhiều lớp bùn mà trước kia không hề có. Mồi đào cũng ít đi. Bãi mồi đào xuống cứng đơ vì mất lớp cát trên bề mặt...”.

Nguồn sống bị tuột khỏi bàn tay

Thấy hiện trạng có nguy cơ ảnh hưởng trức tiếp đến cuộc sống của mình, nhiều người dân trong xã đảo đã kiến nghị lên tỉnh. Tỉnh Quảng Ninh đã có văn bản bàn giao ranh giới vùng bảo vệ sá sùng tại Minh Châu và tiến hành cắm mốc thả phao khoang vùng vào ngày 19 tháng 6 năm 2015.

Tuy nhiên,  vì mốc giới cho hút cát vẫn có khoảng cách gần với bãi mồi nên người dân vẫn còn chưa hết lo lắng. Chị Ánh cho biết thêm: “ Mặc dù đã phân định cắm mốc thả phao khu vực bãi mồi, nhưng người dân chúng tôi vẫn lo sợ vì vị trí các tàu sà lan thực hiện hút cát cách bãi mồi không xa lắm. Lâu ngày cát trong bãi mồi sẽ bị sạt lở và bồi hết ra khu vực hố sâu mà các sà lan hút cát để lại. Chả mấy năm mà bãi mồi sẽ bị hỏng dân chúng tôi không biết làm gì để kiếm sống”.

Được biết dân cư trên xã đảo Minh Châu thu nhập chủ yếu là từ khai thác Sá Sùng. Nhưng hiện tại bãi Sá Sùng trên đảo bị ảnh hưởng rất nhiều bởi hoạt động nạo vét luồng lạch.

Người dân đã trực tiếp dẫn phóng viên ra hẳn hiện trường mà các tàu sà lan thực hiện lạo vét, hút cát. Theo quan sát của phóng viên các hố có độ sâu lên tới ít nhất 2m, diên tích khá rộng cạnh sát ngay khu vực bãi Sá Sùng.  Khi được hỏi người dân cho biết “Các hố đó không phải do tự nhiên tạo ra đâu, mà là sà lan hút trộm gần đây...!”

Dân hoang mang vì “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược” ?

Qua tìm hiểu của phóng viên, được biết vào ngày 10/6/2015, UBND huyện Vân Đồn có quyết định số 1553/ QĐ- UBND về việc thành lập Tổ công tác kiểm tra, giám sát nạo vét luồng tàu, thuyền ra vài bến Cồn Trụi (Xã Minh Châu). Tuy nhiên, theo phản ánh của người dân địa phương thì quyết định là vậy, nhưng khi thực hiện lại khác rất nhiều, thậm chí là hoàn toàn trái ngược.

Bà Nguyễn Thị Hằng (người địa phương) búc xúc: “Công văn của UBND tỉnh ghi rõ là “Nạo vét luồng tàu, thuyền ra vào bến Cồn Trụi”, nhưng chúng tôi thấy gần đây sà lan thực thực nạo vét không đúng như văn bản của tỉnh. Sà lan không nạo vét khu vực luồng tàu ra vào bến Cồn Trụi mà lại thực hiện nạo vét ở những chỗ khác. Nhiều đêm người dân đi đánh cá vẫn bắt gặp một số tàu vào gần khu vực bãi mồi để hút cát...?!”.

Bà Hằng chia sẻ: Trước đây có cán bộ huyện về gặp gỡ và trao đổi trước dân “sẽ niêm yết, công khai nạo vét luồng lạch ban ngày để dân trực tiếp giám sát, trung bình chỉ có từ 3 đến 4 chiếc sà lan thực hiện”. Nhưng ngược lại từ mùng 8 tháng 1 ( âm lịch 2016 – PV ) sà lan chỉ hút cát vào ban đêm, nhiều đêm số lượng tàu vượt quá con số 4.

Tối 6/3, để được mục sở và cũng là kiểm định những thông tin người dân cung cấp, nhóm Phóng viên thực hiện bài viết đã trực tiếp theo chân một người dân đi biển. Mặc dù khi mới chỉ bước chân chạm mặt nước Biển đã nghe rất rõ tiếng động cơ ồn ào như ở trong một phân xưởng, nhưng không thể tiến lại gần, phần vì quá nguy hiểm, phần vì toàn bộ hệ thống đèn trên các sà lan hút cát được tắt hết. Cho dừng chiếc thuyền nhở lại, ông An nói “Khoảng cách từ vị trí sà lan đang hút cát tới khu vực bãi mồi là rất gần, theo kinh nghiệm đi Biển của tôi thì cũng chỉ cách tầm một lạch nước...!”

Để tìm hiểu vấn đề phóng viên đã tìm đến chính quyền xã Minh Châu. Ông Bùi Văn Liêm phó chủ tịch UBND xã đã  từ chối cung cấp thông tin với lý do, không thuộc phạm vi ông quản lý.

Điều đáng nói là người dâ sinh sống trên đảo còn cho biết, từ khi sà lan thực hiện nạo vé luồng lạch cuộc sống người dân bị đảo lộn, nơm nớp lo sợ bãi mồi sẽ bị tàn phá và họ sẽ lấy gì để kiếm sống. Thậm chí người dân còn hoài nghi một số cá nhân lợi dụng nạo vét luồng lạch để lấy cát đi bán và không biết bao giờ công tác  nạo vét luồng tàu, thuyền mới chấm dứt.

Thiết nghĩ cơ quan chức năng tỉnh Quảng Ninh cần thiết chặt công tác quản lý tài nguyên hơn, để người dân xã đảo Minh Châu vơi bớt nỗi lo sóng nước và con người tàn phá với những nguy hiểm rình rập mà yên tâm tập trung sản xuất.

Đình Dũng