Việc Công ty TNHH Khai thác đá Hòn Thị (gọi tắt là Công ty Hòn Thị) trong suốt quá trình gần 5 năm thực hiện Dự án Khu đô thị Hòn Thị với tư cách là Chủ đầu tư dự án được UBND tỉnh Khánh Hòa phê duyệt, Công ty này đã phải trải qua hơn chục lần kiểm tra của các Sở, ngành, liên ngành chuyên môn của tỉnh. Tuy luôn được biểu dương là có trách nhiệm trong việc thực thi các quy định của pháp luật. Vậy nhưng Công ty Hòn Thị vẫn bị dừng hoạt động và bị cho rằng “có hành vi vi phạm pháp luật về khai thác tài nguyên”.

Không chỉ Công ty Hòn Thị khiếu nại quyết định của UBND tỉnh Khánh Hòa, mà còn hàng trăm hộ dân ở Vĩnh Thái cũng có đơn kiến nghị về các quyết định liên quan đến đất và dự án do UBND tỉnh ban hành (?)

Hơn 20 năm qua, những người dân tại thôn Đất Lành, xã Vĩnh Thái, thành phố Nha Trang luôn sống trong tình trạng khắc khoải, lo âu khi mà nơi ăn, chốn ở của họ luôn không ổn định.

Một người dân (xin được giấu tên) cho biết: “Vào năm 1993, tỉnh Khánh Hòa kêu gọi người dân rời đến vùng đất nay thuộc xã Vĩnh Thái để xây dựng vùng kinh tế mới. Chúng tôi theo lời kêu gọi đó đã cùng gia đình đến đây với hy vọng sinh cơ, lập nghiệp. Tuy nhiên, những năm gần đây, vùng đất này xuất hiện nhiều dự án đầu tư xây dựng mà chúng tôi là những người dân sinh sống ở đây hàng chục năm nhưng không hề được biết. Điều quan trọng là kể từ khi xuất hiện những dự án như vậy thì cuộc sống của chúng tôi trở nên bất ổn. Người dân không được tách sổ hộ khẩu cho con cái khi họ trưởng thành, nhà cửa xuống cấp muốn xin phép cơi nới, sửa chữa cũng không được, có những hộ dân đến UBND xã Vĩnh Thái để xin được hướng dẫn làm thủ tục xin cấp Giấy chứng nhận QSD đất nhưng cũng bị từ chối”.

Lý do chính quyền địa phương đưa ra để từ chối những mong muốn có cơ sở của người dân là: “Đất nằm trong vùng quy hoạch dự án”. Hầu hết những người dân ở đây đều có mong muốn được cấp Giấy chứng nhận QSD đất để có thể ổn định được nơi ở thì mới có thể đảm bảo được quyền công dân. Vậy nhưng họ vẫn phải chờ đợi trong khắc khoải.

Ghi nhận của phóng viên tại hiện trạng khu vực thôn Đất Lành, xã Vĩnh Thái cho thấy tại đây đường xá bị xuống cấp nghiêm trọng, lưu lượng xe trọng tải lớn lưu thông rầm rập cả ngày qua con đường từ cầu Phong Châu dẫn vào khu vực núi Chín Khúc tạo ra những ổ trâu, ổ voi, chưa kể đến việc mất an toàn giao thông cho người dân xung quanh khu vực. Có thể nói khu vực thôn Đất Lành hiện nay như một công trường xây dựng đồ sộ, nham nhở gây ảnh hưởng lớn đến đời sống, an sinh, xã hội của người dân nơi đây. Vậy mà không thấy bất cứ một lực lượng an ninh, môi trường nào xuất hiện để kiểm soát môi trường này cả (?).

Trong bản ý kiến cộng đồng dân cư Đất Lành dài 05 trang giấy mà người dân thôn Đất Lành gửi phóng viên thể hiện sự phản đối của cộng đồng dân cư đối với những dự án được họ cho là “mập mờ” khi được chính quyền cho phép thực hiện.

Họ (cộng đồng dân cư thôn Đất Lành – PV) cho rằng: “Chúng tôi hoàn toàn không đồng ý với bản đồ quy hoạch sử dụng đất đã niêm yết tại điểm họp, đồng thời phản đối với báo cáo thuyết minh vì có quá nhiều vấn đề bất hợp lý trong bản đồ quy hoạch chi tiết”.

Cụ thể như đối với Dự án Khu dân cư và Tái định cư Tây Nha Trang, cộng đồng dân cư Đất Lành cho rằng tại khu vực này có sự chồng lấn các dự án đã có quyết định phê duyệt của UBND tỉnh Khánh Hòa như sau: “Ngày 04/04/2001 UBND tỉnh Khánh Hòa ban hành Quyết định số 1138/QĐ-UB về việc phê duyệt đồ án quy hoạch chi tiết khu dân cư Đất Lành, xã Vĩnh Thái với tổng diện tích 100 ha. Để thực hiện triển khai quy hoạch, ngày 10/07/2002, UBND tỉnh đã tiếp tục ban hành Quyết định số 2290/QĐ-UB về việc thu hồi đất để xây dựng công trình cơ sở hạ tầng khu dân cư Đất Lành. Nhưng cho đến nay, đồ án quy hoạch này có dấu hiệu bị chồng lấn lên đồ án quy hoạch của Dự án Khu dân cư và Tái định cư Tây Nha Trang.

Vì vậy chúng tôi đã cùng đề đạt ý kiến này lên chính quyền sở tại với mong muốn được làm rõ nhưng bất cập trong các dự án đang được triển khai thực hiện ở đây vì các dự án này làm ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của chúng tôi. Tuy nhiên kết quả đối thoại giữa chính quyền và nhân dân không được công khai, minh bạch, không theo quy định của pháp luật. Những lý lẽ mà đại diện chính quyền đưa ra trả lời người dân không đủ sức thuyết phục, không đủ cơ sở pháp lý…”.

Cho đến hiện tại, khi các dự án đầu tư xây dựng tại vùng đất Vĩnh Thái này đang triển khai một cách rầm rộ thì những người dân sinh sống tại đây vẫn hoang mang, mơ hồ về thông tin dự án.

Trong bản ý kiến cộng đồng dân cư gửi các cấp chính quyền và cơ quan báo chí họ đã trình bày: “Chủ đầu tư là ai? Đề nghị Ban quản lý Dự án cho chúng tôi biết tên Chủ đầu tư? Nếu không thể công khai, minh bạch, rõ ràng thì chúng tôi yêu cầu dự án khi thực hiện phải tuân thủ theo các quy định của pháp luật bởi lẽ những dự án quy hoạch này đã làm đảo lộn đời sống của đại bộ phận người dân nơi đây. Chúng tôi không biết Chủ đầu tư (hay Ban quản lý dự án) đã thống kê bao nhiêu hộ gia đình, cá nhân bị nằm trong diện bị thu hồi đất nhưng sự thực là chúng tôi đã bị ảnh hưởng bởi dự án này quá nhiều. Chúng tôi đề nghị UBND tỉnh giải quyết kiến nghị của chúng tôi sao cho thấu tình, đạt lý…”.

Để rõ hơn về sự mơ hồ của người dân đối với các dự án đang thực hiện triển khai trên vùng Đất Lành, phóng viên đã gặp những người dân thôn Đất Lành có đơn kiến nghị và phỏng vấn một người đàn ông có tên là Khởi (tên người dân tạm thời thay đổi):

PV: Chào ông. Ông sinh sống ở đây lâu chưa? Vì sao ông kiến nghị các quyết định của tỉnh và cho rằng cuộc sống gia đình ông bất ổn ?

Ông Khởi: Ông cha tôi đến đây sinh sống theo lời kêu gọi đi vùng kinh tế mới từ trước năm 1993. Đến nay, ông cha tôi đã mất, anh em tôi đã kế thừa lại phần diện tích ở này. Chúng tôi đã được Nhà nước cấp hộ khẩu tại đây. Đối với thửa đất tôi đang ở, chúng tôi vẫn thực hiện đóng thuế đất theo quy định. Tuy nhiên chúng tôi không thể tách sổ hộ khẩu khi các con đã trưởng thành và không được cấp Giấy chứng nhận QSD đất để gia đình tôi có thể cải thiện mặt bằng sinh hoạt cho các con được thuận tiện.

PV: Gia đình ông có bị thu hồi đất để thực hiện dự án đầu tư xây dựng trên địa bàn không?

Ông Khởi: Tôi có nghe nói là đất đang ở của gia đình tôi bị thu hồi nhưng cụ thể bị thu hồi thế nào? Thu hồi phục vụ dự án nào? Các dự án có sử dụng đất của những người dân như chúng tôi là gì? Chủ đầu tư là ai thì gia đình tôi không được biết. Chỉ biết rằng đất của chúng tôi sẽ bị thu hồi thôi.

Như vậy, với phần chia sẻ của ông Khởi cho thấy cuộc sống của họ đang bất ổn. Có thể do sự hiểu biết có phần hạn hẹp nên những người dân ở thôn Đất Lành không nắm được nhiều thông tin nhưng với tình cảnh sống trên mảnh đất lâu năm mà không được cấp GCN QSD đất, luôn trong tình trạng sẽ bị thu hồi đất vì bên cạnh khu dân cư thì các “dự án” cứ ngày đêm xẻ núi, san nền, xe chở đất đá, bê tông tải trọng lớn chạy rầm rập, chỗ này quy hoạch, chỗ kia phân lô… thông tin rao bán đất nền thì tràn lan… đấy là còn chưa nói đến việc cộng đồng dân cư có ý kiến thì việc có dự án được thực hiện tại địa phương cũng cần phải công khai, tuyên truyền và thông tin tới người dân địa phương một cách minh bạch, dễ hiểu nhất. Nhưng có vẻ như ở xã Vĩnh Thái, người dân không được phổ cập thông tin dự án đầy đủ.

Việc lấy danh nghĩa đất bị quy hoạch, có dự án để không hướng dẫn người dân cấp Giấy chứng nhận QSD đất như người dân đã đề cập tới trong bản Ý kiến cộng đồng dân cư cho thấy biểu hiện của một sự chuyên quyền và có dấu hiệu lợi ích nhóm. Để tìm hiểu rõ hơn về việc này, phóng viên đã có trao đổi với Chủ tịch UBND xã Vĩnh Thái đề nghị được hỗ trợ, làm rõ thông tin công dân kiến nghị.

Trở lại vụ việc của Công ty Hòn Thị, xét về hàng loạt những giấy tờ, quyết định, các bước thực hiện dự án của Công ty đều rất minh bạch, tuân thủ các quy định của Nhà nước (thể hiện ở các văn bản hướng dẫn, kiểm tra của các Sở ngành chuyên môn thuộc tỉnh Khánh Hòa). Vậy nhưng Công ty này luôn bị làm khó trong quá trình thực hiện dự án.

So sánh với tình trạng các dự án đang thực hiện rầm rộ trong sự mơ hồ của cộng đồng dân cư thôn Đất Lành thì có vẻ như các cấp có thẩm quyền của tỉnh Khánh Hòa đang có sự thiên vị không nhỏ. Vậy Chủ đầu tư các dự án tại xã Vĩnh Thái là ai mà được hưởng sự ưu ái từ các cấp có thẩm quyền đến vậy? Tại sao Công ty Hòn Thị phải chịu nhiều tiếng oan đến vậy? Báo sẽ tiếp tục thông tin tới bạn đọc.

Hiền Anh và nhóm PVĐT