Nghị định 142/2003/NĐ-CP (gọi tắt Nghị định 142) với việc bổ sung 55 hành vi vi phạm mới cần xử phạt trong hoạt động quản lý, khai thác ngành khoáng sản được đánh giá là phù hợp với quy định của Luật Khoáng sản 2010 và thực tế quản lý hoạt động này. 

Cụ thể:

Bổ sung mới quy định xử phạt đối với các hành vi khảo sát thực địa, lấy mẫu trên mặt đất để lựa chọn diện tích lập đề án thăm dò khoáng sản mà chưa được UBND nơi có khoáng sản thăm dò đồng ý bằng băn bản; tự ý thay đổi phương pháp thăm dò hoặc thay đổi khối lượng thăm dò có chi phí lớn hơn 10% dự toán Đề án thăm dò mà chưa được cơ quan có thẩm quyền cấp phép chấp thuận... Mức xử phạt bằng tiền đối với nhóm hành vi này thấp nhất là 2 triệu VN đồng và cao nhất là 100 triệu VN đồng đối với cá nhân.

Bổ sung mới quy định xử phạt đối với các hành vi: Thăm dò khoáng sản ra ngoài ranh giới mà diện tích đã thăm dò bên ngoài ranh giới vượt đến 10% tổng diện tích khu vực thăm dò khoáng sản; chuyển nhượng, nhận chuyển nhượng quyền thăm dò khoáng sản khi chưa được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận; không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ cac biện pháp ngăn ngừa ô nhiễm môi trường, các biện pháp ngăn ngừa ô nhiễm môi trường, các biện pháp khắc phục khi đã gây ô nhiễm môi trường trong quá trình thăm dò khoáng sản độc hại. Mức sử phạt thấp nhất là 2 triệu VN đồng và cao nhất là 200 triệu VN đồng đối với cá nhân.

 Bổ sung quy định xử phạt các hành vi không lưu giữ các thông tin về kết quả thăm dò nâng cấp trữ lượng, nâng cấp tài nguyên trong khu vực được phép khai thác khoáng sản; cắm mốc điểm khép góc không đúng quy cách theo quy định; khai thác vượt ra ngoài phạm vi đến 10% tổng diện tích hoặc đến 10% tổng độ cao của khu vực được phép khai thác; không thực hiện công tác thống kê, kiểm kê trữ lượng khoáng sản còn lại trong khu vực dược phép khai thác. Mức phạt bằng tiền đối với nhóm hành vi này cao nhất đến 200 triệu đồng đối với cá nhân.

 Nghị định 142 đã bổ sung việc xử phạt đối với hành vi khai thác gây tổn thất khoáng sản vượt từ 10% trở lên so với chỉ số tổn thất định mức; không thu hồi khoáng sản đi kèm đã xác định trong dự án đầu tư đã duyệt với mức tiền phạt từ 70 đến 200 triệu VN đồng, bổ sung hình thức tước quyền sử dụng giấy phép từ 03 đến 06 tháng.

Nghị định 142 “tăng quyền” cho người được giao thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành khoáng sản đang thi hành công vụ cũng có thẩm quyền xử phạt như thanh tra viên chuyên ngành.

Nghị định đã bổ sung thẩm quyền xử phạt hành chính của Trưởng đoàn thanh tra chuyên ngành, nên sau hơn 6 tháng có hiệu lực thi hành, Nghị định 142 giúp cho cho các cơ quan chức năng quản lý nguồn tài nguyên khoáng sản chặt chẽ hơn. Từ đầu năm 2014 đến nay, nhiều địa phương trong cả nước đã thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành đi kiểm tra hoạt động khai thác khoáng sản, kết quả kiểm tra đã phát hiện và xử lý nhiều sai phạm.

Với việc bổ sung mới đến 55 hành vi cần xử phạt trong Nghị định 142 về tài nguyên khoáng sản đã thể hiện rõ quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước là thắt chặt công tác quản lý khoáng sản, nhất là đối với hoạt động khai thác khoáng sản của các tổ chức, cá nhân. 

Thảo Miên (nguồn Bộ Tài nguyên môi trường)