Ngày 13/4, tại buổi trao đổi về “Thuế - Việc làm – Chính sách Thuế Việt Nam”, ông Nguyễn Văn Phụng, Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế doanh nghiệp lớn, Tổng cục Thuế cho rằng, vụ việc "Hồ sơ Panama" đã thức tỉnh cho ngành Thuế.

Cần phân biệt "trốn thuế" và "tránh thuế"

Theo ông Phụng, bản chất trốn thuế và tránh thuế là các khái niệm khác nhau, hành vi khác nhau, bản chất khác nhau. Do vậy cần phải có thái độ, có chế tài xử lý rõ ràng, phân biệt giữa trốn thuế (tax evasion) và tránh thuế (tax avoidance).

Hiện nay, trốn thuế dưới nhiều hình thức như: Trốn doanh thu (bỏ ngoài sổ sách kết quả bán hàng; Kê khai khống chi phí, lợi dụng chứng từ/hóa đơn để khấu trừ khống, hoàn thuế khống; Tránh thuế/né thuế: Lợi dụng các kẽ hở của luật pháp để tận dụng các lợi thế nhằm giảm nhẹ nghĩa vụ thuế “một cách hợp pháp”. Tôi cho rằng, cần phải trừng trị mạnh tay đối với trốn thuế.

Còn tránh thuế dưới nhiều hình thức: Lợi dụng thể chế có thuế thấp để đầu tư (hợp pháp), ví dụ đầu tư vào Singapore thay vì vào Nhật Bản; Lợi dụng các nơi “thiên đường thuế” để tạo lập cơ sở kinh doanh rồi đầu tư vào nơi khác; Tận dụng các cam kết Chính phủ; Cơ chế chuyển giá (các công ty đa quốc gia hay làm); Tận dụng các ưu đãi thuế; Tận dụng các quy định không rõ ràng trong luật pháp,

Tuy nhiên, trốn thuế và tránh thuế đều dẫn đến tối đa lợi ích cho đối tượng trả thuế và gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước và gián tiếp gây tổn hại cho người nghèo. 

Xem xét lại xuất xứ nhà đầu tư

Sau vụ "Hồ sơ Panama", ông Phụng cho rằng cần phải xem xét lại xuất xứ nhà đầu tư.

Theo ông, trên thế giới, có 1 số hòn đảo hoặc khu vực tự do đưa ra quy định thuế thu nhập doanh nghiệp bằng 0% nên nhiều nhà đầu tư đã lập ra công ty tại đây để đầu tư đi nhiều nước khác trong đó có Việt Nam.

Khi vào Việt Nam, lựa chọn được nhiều nhà đầu tư đưa ra là tận dụng mọi ưu đãi thuế trong nước rồi sau đó chuyển tiền trở lại các khu vực thiên đường thuế để hưởng mức thuế bằng 0%. 

“Họ được hưởng ưu đãi của nước họ mà chúng ta lại cho họ thêm ưu đãi tại Việt Nam nên chúng ta đã để mất nguồn thu. Bởi vậy, cần xem xét xuất xứ nhà đầu tư,” đại diện ngành thuế lên tiếng.

Góp thêm ý kiến, ông Phụng cho rằng, cơ quan chức năng cần nâng cao năng lực cho cán bộ công chức trong ngành để giám sát được các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, đặc biệt trong điều kiện các thủ tục thuế đang ngày càng được đơn giản hóa. 

“Chúng ta phải rà soát lại các hiệp định tránh đánh thuế 2 lần để thấy xem cái nào lâu rồi và không phù hợp thì phải thực hiện đàm phán lại,” ông Phụng nói.

Cần nhiều giải pháp đồng bộ

Đại diện ngành thuế cho rằng, để ngăn ngừa tình trạng trốn thuế, tránh thuế thì cần có nhiều giải pháp đồng bộ.

Thứ nhất, là rà soát luật pháp, thể chế, tổng kết thực tiễn xem những ưu đãi thuế nào cần phải cắt bỏ. 

Hai là, tăng cường phối hợp giữa các cơ quan chức năng vì không thể phó mặc cho cơ quan Thuế mà phải có sự vào cuộc của chính quyền địa phương, cơ quan quản lý thị trường, quản lý đầu tư. 

Thứ ba, đẩy mạnh thông tin tuyên truyền để mọi người dân hiểu trốn thuế là hành vi lên án, người tiêu dùng phải thể hiện thái độ với những DN không minh bạch về thuế. 

Cuối cùng là tăng năng lực cho cơ quan thanh tra, kiểm toán, thanh tra thuế, tài chính. Làm sao đội ngũ này vừa đảm bảo đủ năng lực phẩm chất, vừa có nghiệp vụ chuyên môn cao.

Về vấn đề chống chuyển giá, ông Phụng cho rằng, phía cơ quan thuế đã báo cáo lên Bộ Tài chính về việc mua thông tin của cơ quan nước ngoài. Tuy nhiên, theo ông, đây là bài toán "đau đầu" bởi điều quan trọng là tìm ra được nguồn thông tin tin cậy, có giá trị.

Phương Anh (TH theo Báo Hải quan, TTXVN)