Có mặt tại xã Hưng Thắng, huyện Hưng Nguyên vào những ngày cuối tháng Mười, chúng tôi nhận thấy, tại Hưng Thắng chỉ xóm 16 là có 9 hộ nuôi trồng mô hình trang trại, toàn bộ các trang trại là nuôi lợn và nuôi cá ao. Tiếp chúng tôi, ông Trần Ngọc Nhân (bố anh Trần Ngọc Duyên, hộ nuôi lươn tại xã Hưng Thắng) tỏ ra hết sức bức xúc khi một tờ báo nói rằng con trai ông và người nuôi lươn tại Nghệ An sử dụng thuốc tránh thai trong quá trình nuôi lươn. 

“Có nhiều đoàn về trang trại gia đình tôi tìm hiểu về việc gia đình có hay không việc sử dụng thuốc tránh thai trong quá trình nuôi lươn. Bản thân gia đình chúng tôi lại cam đoan không hề sử dụng. Thế mà người này lại dẫn lời con tôi và nói rằng mô hình của gia đình chúng tôi có dùng thuốc tránh thai để vỗ béo lươn, lươn được tẩm kháng sinh, nghe rùng rợn quá! Thực chất gia đình chỉ xây hai bể nuôi lươn chỉ có tổng diện tích khoảng 40m2 để tận dụng thức ăn cho lươn chủ yếu từ con ốc vàng và cá rô phi trộn với cám xay tỷ lệ chỉ khoảng 3-5%  để có độ kết dính cho lươn ăn, vê tròn thức ăn cho lươn nhằm tránh hao hụt chứ không phải để kích thích lươn tăng trưởng, gia đình chúng tôi không phải làm trang trại chuyên nuôi lươn”, ông Nhân khẳng định.

Ông Nhân cho biết thêm: “Nuôi lươn không dễ, lươn là thợ đặt trúm bắt từ ao, ruộng bán cho chúng tôi, từ khi thuần hóa trong môi trường không bùn đến lúc xuất bể, nó chỉ ăn một loại thức ăn, nếu sử dụng thức ăn khác nó sẽ bỏ ăn ngay. Việc dùng kháng sinh khi lươn bị bệnh là có. Vấn đề là sử dụng kháng sinh gì, liều lượng thế nào, thời gian cách ly bao nhiêu trước khi xuất bán? Tôi đề nghị các cơ quan chức năng phải vào cuộc, làm rõ thực hư để bảo vệ thương hiệu lươn xứ Nghệ”.

Theo tìm hiểu của phóng viên báo Kinh doanh & Pháp luật, mới đây, UBND huyện Hưng Nguyên đã có công văn phản bác, đề nghị Sở NN-PTNT, Chi cục Nuôi trồng thủy sản Nghệ An có văn bản gửi cho các cơ quan chức năng yêu cầu tờ báo này phải đăng cải chính. Bởi việc đưa tin sử dụng thuốc tránh thai để “vỗ béo” lươn chỉ là thông tin không đúng sự thật tại địa phương. Sau khi một số tờ báo đưa tin về việc người nuôi lươn ở Nghệ An sử dụng thuốc tránh thai để vỗ béo lươn, thực khách đến với món đặc sản lươn xứ Nghệ giảm hẳn. 

Bà Hường chủ một cửa hàng cháo lươn cay địa chỉ số 77 đường Trần Hưng Đạo, phường Đội Cung, TP Vinh cho biết: “Người tiêu dùng có quyền và có lý để ngừng ăn món đặc sản lươn khi sự việc chưa được làm rõ. Đó là tâm lý dễ hiểu. Họ tung tin vì động cơ gì cần phải được làm rõ và xử lý. Nói thật là sau sự việc này, cả người nuôi lươn lẫn món đặc sản lươn xứ Nghệ được xây dựng trong lòng thực khách lâu nay đã bị tung tin không đúng sự thật làm ảnh hưởng đến thương hiệu Lươn Đồng Xứ Nghệ”. Theo chủ nhà hàng bán đặc sản này, sở dĩ món lươn xứ Nghệ nổi tiếng lâu nay, ngoài các bí quyết chế biến, phải khẳng định là nhờ hệ thống ao hồ, kênh mương đất chi chít nên sản lượng lươn đồng đánh bắt được tại địa bàn Nghệ An rất lớn. 

Địa phương nào cũng có các nhóm chuyên đi thả trúm lươn, sản phẩm thu được thường xuyên đổ về Vinh nhập cho các đầu mối. Lươn đồng loại nhỏ họ đưa về bán cho cơ sở nuôi bể, nuôi bằng các loại thức ăn có trong tự nhiên nên vẫn ngon không kém gì lươn to đánh được từ các cánh đồng sâu trũng quanh năm. Anh Trịnh Xuân Sửu, 42 tuổi là thợ trúm lươn đã 4 năm trong nghề sống tại xóm 2, xã Hưng Nhân (Hưng Nguyên) cho biết: Mồi đánh nhử lươn chủ yếu là giun, cua đồng đã được băm nhỏ, xay nhuyễn. Sau khi đánh trúm về, họ phân loại, lươn lớn đem bán cho các đầu mối thu mua thương phẩm, lươn nhỏ bán cho các chủ hộ nuôi lươn để họ nuôi thêm một thời gian trước khi bán. Theo kinh nghiệm, lươn cái động dục vào khoảng đầu năm đến cuối tháng Hai âm lịch thì kết thúc. Vào thời điểm này các hộ nuôi lươn rất ít khi mua lươn nhỏ về nuôi.

“Lươn nuôi thường phải mất khoảng 2-3 tháng làm quen với môi trường không có bùn và các loại thức ăn cố định, đồng thời không bị “sốc” trước những tiếng động bất thường. Chọn loại thức ăn và môi trường sống cho lươn nuôi có vòng đời gần 1 năm thường phải cố định và phải sục rửa bằng nước sạch thường xuyên mỗi ngày nếu không lươn nuôi sẽ phát triển kém hoặc nhiễm bệnh mà chết. Thực tế, lươn là loài lưỡng tính, đến chu kỳ sinh sản, một số lươn sẽ biến đổi thành lươn cái. Thông thường, lươn đực sẽ phát triển nhanh hơn lươn cái nếu như chăm sóc đúng yêu cầu. Đây cũng chính là nguyên nhân dẫn đến việc xuất hiện tin đồn người nuôi lươn vì lợi nhuận mà sử dụng thuốc tránh thai nhằm gây ức chế, ngăn chu kỳ biến đổi của lươn”. Kỹ sư thủy sản Nguyễn Ngọc Cường chia sẻ.

Sau khi có tờ báo đăng tải thông tin về việc lươn được vỗ béo bằng thuốc tránh thai, Sở NN-PTNT Nghệ An đã lập tức chỉ đạo Chi cục Nuôi trồng thủy sản vào cuộc tìm hiểu thực hư. Ông Trần Xuân Học, Chi cục trưởng Chi cục Nuôi trồng thủy sản tỉnh cho biết, đoàn công tác của Chi cục đã về các cơ sở nuôi lươn để tìm hiểu. Qua kiểm tra thì hộ nuôi lươn đều thực hiện đúng quy trình, chỉ sử dụng các loại thuốc kháng sinh nằm trong danh mục cho phép và không hề có việc sử dụng thuốc tránh thai trong quá trình nuôi lươn tại bất cứ hộ nào...

Ngày 13/10/2015, UBND huyện Hưng Nguyên đã có Công văn gửi Sở NN-PTNT, Chi cục NTTS, khẳng định tại địa phương không phát hiện thấy dấu hiệu việc sử dụng thuốc tránh thai để “vỗ béo” lươn. Công văn cũng đề nghị Sở NN-PTNT, Chi cục Nuôi trồng thủy sản có văn bản yêu cầu tờ báo đã đăng thông tin sai sự thật nói trên phải cải chính. Bà Bá Thị Dung, Phó phòng NN-PTNT huyện Hưng Nguyên cho biết: “Chúng tôi đã kiểm tra các hộ nuôi lươn trên địa bàn huyện và khẳng định chắc chắn rằng không có chuyện “vỗ béo” lươn bằng thuốc tránh thai. Nói dùng thuốc tránh thai để ức chế quá trình lươn sinh sản để con lươn mau lớn nghe có vẻ có lý nhưng chuyện này là không có thật tại địa bàn huyện Hưng Nguyên”.

Từ lâu, Lươn đồng xứ Nghệ nổi tiếng với thực khách trong và ngoài nước. Các món: cháo lươn, lươn om, lươn xào… vừa thơm ngon, bổ dưỡng cũng được bình chọn nằm trong Top 200 món ăn nổi tiếng của Việt Nam.

Mong các cơ quan chức năng, các nhà khoa học cần nhanh chóng thông tin rộng rãi trên truyền thông đại chúng, khẳng định việc nuôi lươn bằng thuốc tránh thai tại Nghệ An là không đúng sự thật, để người tiêu dùng yên tâm, trả lại uy tín cho thương hiệu lươn Nghệ An.

Vũ Thái Quảng