Tính đến thời điểm hiện tại, vẫn còn khoảng gần 300.000 tấn gạo của 8 doanh nghiệp tham gia xuất khẩu đang tồn đọng ở tỉnh Lào Cai. Ngoài ra, lượng hàng hóa của một số doanh nghiệp nhỏ khác cũng đang bị tồn lên đến vài nghìn tấn. Tại cửa khẩu phụ Bản Vược (huyện Bát Xát, Lào Cai), do phía thượng nguồn Trung Quốc đã đắp đập thủy điện nên nước sông Hồng bị cạn kiệt, các tàu thuyền có trọng tải lớn đều không thể qua được do vướng các cồn cát và bãi đá ngầm.
Ngoài ra, phía Trung Quốc đang tăng cường kiểm soát đường biên giới, các loại hàng hóa xuất khẩu tiểu ngạch qua cửa khẩu phụ và các lối mở phía Việt Nam là hợp pháp nhưng phía Trung Quốc lại cho là hàng hóa bất hợp pháp. Hiện tại, Trung Quốc đã tạm dừng nhập các đầu mối tiêu thụ nông sản của Việt Nam. Theo các chủ hàng, nếu xuất khẩu qua đường chính ngạch, phía Việt Nam thuế suất bằng 0, nhưng phía Trung Quốc đánh thuế rất nặng, nên không chịu nổi, phía bạn hàng Trung Quốc không nhập hàng.
Hàng hóa bị ùn tắc tại cửa khẩu phụ Bản Vược, Lào Cai
Trong một phát biểu gần đây, Thứ trưởng Bộ Công Thương, Trần Tuấn Anh đã cho biết, kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng nông lâm thủy sản trong quý I đã làm Việt Nam thất thu tới 500 triệu USD. Đồng thời, sự sụt giảm này của lĩnh vực nông sản đã kéo theo tăng trưởng xuất khẩu hàng hóa trong quý I/2015 cả nước chỉ đạt xấp xỉ 7%, trong khi mục tiêu đặt ra là 10%. Tiến sĩ Võ Mai, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Trái cây Việt Nam đánh giá, nông sản Việt Nam đang phụ thuộc quá nhiều vào thị trường Trung Quốc. Do vậy, sự sụt giảm của mặt hàng xuất khẩu trong thời gian gần đây bị ảnh hưởng trực tiếp lớn từ thị trường này. Trong khi nông sản Việt xuất khẩu gặp nhiều khó khăn thì có một nghịch lý là, nông sản Trung Quốc lại đang “ngấm ngầm” chiếm lĩnh thị trường Việt. Các mặt hàng nông sản Trung Quốc được nhập về và bán ồ ạt, rải đều từ siêu thị cho đến các chợ lớn, nhỏ. Nhiều thương lái cho biết, buôn hàng Trung Quốc lời hơn không chỉ vì giá và lượng hàng ổn định, mà khách mua chủ yếu là nhà hàng, quán ăn, bếp ăn công nghiệp với số lượng lớn.
Những nghịch lý này đã tồn tại từ nhiều năm nay song vẫn chưa được giải quyết dứt điểm và đến giờ, vẫn là bài toán chưa có lời giải của các cơ quan chức năng.
Xuân Phương (t/h)